Inhoudsopgave
Zo werkt een taalmodel
Om te snappen waarom prompts zo belangrijk zijn, is het goed om kort te weten hoe een AI-taalmodel zoals ChatGPT eigenlijk werkt. Zo’n model is getraind op gigantische hoeveelheden tekst (websites, boeken, artikelen, noem maar op). Al die teksten zijn teruggebracht tot losse woordstukjes (tokens) die in een soort wiskundige ruimte bij elkaar zijn gezet.
Woorden die veel met elkaar te maken hebben, zitten dicht bij elkaar in die ruimte. Denk aan hond en wolf, die waarschijnlijk vlak bij elkaar staan. Een woord als banaan zal heel ergens anders zweven. Die ruimte is bovendien niet tweedimensionaal zoals een plat vlak, maar bestaat uit duizenden dimensies waarin woorden en concepten een plek krijgen en zo betekenisrelaties ontstaan. Wanneer jij een vraag stelt, berekent ChatGPT vervolgens welk woord statistisch gezien het meest logisch volgt op de woorden die al genoemd zijn. Het lijkt slim, maar uiteindelijk doet de AI niets anders dan het volgende woord gokken op basis van wat het eerder heeft ‘gelezen’.
Onthoud hierbij dat een taalmodel geen bewustzijn of echt begrip van de inhoud heeft, waardoor het zelf niet begrijpt wat het schrijft. Bovendien kan het geen echt originele ideeën voortbrengen, omdat het uitsluitend zinsstructuren en patronen volgt uit de data waarop het is getraind. Het lijkt soms creatief omdat het combinaties maakt die jij misschien niet kent, maar in de kern voorspelt het alleen maar het meest logische volgende woord. Slim? Ja, op een rekenkundige manier. Creatief of kritisch? Nee, dat ben alleen jij zelf nog altijd.
AI met geheugen
AI-modellen worden wel steeds krachtiger doordat je extra informatie kunt meegeven. Dit wordt ook wel RAG genoemd: Retrieval Augmented Generation. Je koppelt de AI aan externe bronnen, zodat hij bijvoorbeeld informatie kan ophalen van het internet of uit je eigen data. Denk aan een koppeling met een zoekmachine (Bing, Google) of toegang tot je interne kennisbank, producthandleidingen of andere documenten. Zo kun je de AI heel specifiek voeden met up-to-date kennis.
Daarnaast kun je AI een geheugen meegeven. We onderscheiden daarbij history en memory. History is alles wat je in de huidige chatsessie al gezegd hebt; dat blijft tijdelijk beschikbaar als context voor vervolgvragen. Memory is een soort lange termijn geheugen dat je de AI meegeeft, zoals jouw vaste tone of voice, informatie over je jezelf of persoonlijke voorkeuren. Zulke geheugen-instructies hoef je daardoor niet elke keer te herhalen, terwijl de output toch consistent blijft op die punten.
Tot slot worden de context windows (de hoeveelheid tekst die een AI in één keer kan verwerken) steeds groter. Moderne modellen kunnen honderdduizenden tokens aan informatie meenemen. Ter indicatie: ChatGPT ondersteunt rond de 400.000 tokens en Google’s Gemini inmiddels zelfs tot 1.000.000 tokens. Je kunt dus in theorie moeiteloos meerdere boeken of enorme datasets als context toevoegen. Zo krijg je een veel rijkere en preciezere output, omdat de AI veel meer relevante details tegelijkertijd kan meenemen.
AI heeft jouw hulp nodig
Toch blijft een AI worstelen met context die voor ons mensen vanzelfsprekend is. Wij nemen namelijk onbewust ontzettend veel achtergrondkennis mee in een gesprek of het maken van een tekst. Stuur je bijvoorbeeld een WhatsAppje naar je vriendengroep over een weekendje weg, dan weet jij zelf wie iedereen is, welke grapjes er eerder zijn gemaakt of wat de sfeer is. AI beschikt niet over die kennis; je moet zulke informatie dus expliciet meegeven in je prompt.
Een taalmodel weet helemaal niets van die impliciete context, tenzij jij het expliciet vertelt. Wat voor ons helder is, is voor AI een raadsel. Daarom voelt AI-output soms wat oppervlakkig of ‘dom’: het mist alle vanzelfsprekende achtergrondinfo die wij mensen onbewust erbij denken. Hoe meer van die context jij toevoegt in je prompt, hoe dichter het antwoord van de AI bij jouw bedoeling komt.
Bovendien heeft AI een paar duidelijke zwakke plekken waar je rekening mee moet houden. Ironie of humor? Meestal komt er iets flauws uit dat vaak ook nergens op slaat. Ethische en morele kwesties? Daar heeft AI geen betrouwbaar oordeel over. Het kent jouw situatie niet, dus heeft het geen moreel kompas. En qua feiten moet je ook oppassen: een AI kan informatie hallucineren, oftewel compleet verzinnen, zonder dat je het merkt.
Omdat AI deze dingen niet goed kan, is het des te belangrijker dat jij zoveel mogelijk richting en duidelijkheid meegeeft in je prompt. Jij bent de expert met gezond verstand, de AI niet. Zie het zo: zonder jouw hulp blijft AI een beetje tasten in het duister.
Zes ingrediënten voor een perfecte prompt
Gelukkig kun je de AI een stuk ‘slimmer’ laten lijken door gewoon een betere vraag te stellen. Daarom heb ik de RECIPE-methode ontwikkeld: een soort receptenkaart voor de perfecte prompt. RECIPE staat voor Role, Expectation, Context, Input, Preparation, Examples. Zes ingrediënten die je in je opdracht kunt verwerken.
Role: Geef de AI een rol
Begin met het toekennen van een duidelijke rol aan de AI. Door een identiteit of functie te geven, kader je het antwoord dat volgt. Het model kruipt als het ware in de huid van die expert en stemt de toon en inhoud daarop af. Je kunt bijna elke rol bedenken: marketingexpert, tekstschrijver, data-analist, docent, jurist, UX-designer, noem maar op. Hoe specifieker, hoe beter.
Meteen is duidelijk vanuit welk perspectief het antwoord moet komen.
Expectation: Schets wat je verwacht
Maak vervolgens glashelder wat voor output je verwacht. Welk type antwoord moet de AI geven, in welk format, en met welke stijl en toon? Laat weten of je bijvoorbeeld een samenvatting, advies, lijst met tips, een verhaal of iets anders wilt genereren. Ook is de vorm van de uitput belangrijk: moet het bijvoorbeeld een e-mail, een blogartikel, een LinkedIn-post, een advertentietekst, of een juridische brief zijn? Denk ook aan de schrijfstijl: wil je het zakelijk en feitelijk, of juist informeel en anekdotisch? En de toon: vriendelijk, enthousiast, overtuigend, ernstig, of speels.
Door dit vooraf te sturen, vergroot je de kans dat het antwoord precies aansluit bij jouw bedoeling. Je geeft als het ware het eindplaatje mee waar de AI naartoe moet werken.
Context: Geef achtergrondinformatie
Schets daarna de relevante context zo uitgebreid mogelijk. Voor wie of wat is de tekst bedoeld, en wat moeten we verder weten van de situatie? Omschrijf bijvoorbeeld wie je doelgroep is (leeftijd, beroep, interesses), wat de aanleiding of het probleem is, en in welke branche of omgeving dit speelt. Zijn er specifieke omstandigheden of een tijdsframe van belang? Dan zijn dit allemaal details die de AI helpen om gerichter te antwoorden.
Dit onderdeel is misschien wel het belangrijkst: wij mensen vullen context automatisch in, maar de AI heeft die details nodig om niet te blijven steken in algemeenheden. Hoe meer je deelt over de achtergrond, hoe beter.
Input: Voeg bronnen of data toe
Geef de AI vervolgens de input die het nodig heeft om op maat te antwoorden. Zie het als de ingrediënten die het moet gebruiken om uiteindelijk een goede maaltijd op tafel te zetten. Heb je feitelijke gegevens, cijfers of citaten die erin moeten staan? Lever ze aan! Relevant stukje bronmateriaal of ruwe tekst? Tijd om ze toe te voegen. Je kunt zelfs hele documenten meegeven, denk bijvoorbeeld aan brochures, handleidingen, onderzoeken, plannen en transcripts. Ook links naar webpagina’s of artikelen kun je meesturen als referentie.
Hoe meer nuttige input je de AI voorschotelt, des te beter en concreter de output wordt. Je voorkomt dat het details gaat raden of algemeenheden herhaalt, omdat het jouw aangeleverde bouwstenen kan gebruiken.
Preparation: Geef instructies voor de uitvoering
Je kunt ook sturen hoe de AI te werk moet gaan en hoe het antwoord moet worden opgemaakt. In kooktermen is dit de bereidingswijze. Bepaal bijvoorbeeld of de AI extra diep moet nadenken of snel een eerste reactie mag geven. Mag het model tussendoor iets opzoeken (als de AI die mogelijkheid heeft)? Moet het antwoord een bepaalde lengte hebben of een specifieke structuur (bijvoorbeeld 3 alinea’s, of juist een opsomming van 5 bulletpoints, of een tabel)?
Geef aan of er elementen verplicht in moeten (denk aan een call-to-action aan het eind, of het noemen van een bron). En benoem wat het moet vermijden: misschien wil je geen emoji’s, of moet jargon vermeden worden. Tot slot: in welke taal moet het antwoord? Nederlands, Engels, of misschien een streekdialect. Als je het aangeeft, kan het model zich daaraan houden.
Examples: Laat zien wat je wilt
Als laatste kun je voorbeelden meegeven van het beoogde eindresultaat. Dit werkt verrassend goed als referentie en zorgt voor consistentie in stijl en opbouw.
Je kunt vergelijkbaar materiaal toevoegen dat lijkt op wat je zoekt: eerdere artikelen, een modelblogpost, een voorbeeld e-mail, noem maar op. De AI zal de stijl en structuur daarvan proberen over te nemen. Je kunt zelfs aangeven wat je niet wilt (een contra-exemplaar) zodat het model weet welke kant het niet op moet gaan. Voor complexe of zeer specifieke opdrachten is dit goud waard, want de AI spiegelt zich aan je voorbeelden en levert iets dat sterk daarop lijkt.
Kortom, door de AI deze zes ingrediënten mee te geven (Role, Expectation, Context, Input, Preparation, Examples), krijgt het alles wat nodig is om niet zomaar wat algemene woorden uit te spugen, maar om een raak antwoord te formuleren dat echt aansluit bij jouw doel en publiek.
Extra smaakmakers voor jouw RECIPE
Goede prompts schrijven is iets waar je steeds beter in wordt door te oefenen en te finetunen. Zie het als koken: met de basisrecepten kom je al een heel eind, maar de echte smaakmakers zitten in de details. Een beetje extra context hier, een snufje experiment daar en je merkt dat de resultaten ineens veel sterker worden. Hieronder vind je een aantal praktische tips om jouw prompts naar een hoger niveau te tillen.
- Wees niet te beknopt
Hoe uitgebreider je prompt (denk aan context, details, voorbeelden), des te beter de AI begrijpt wat je precies wilt. Neem dus de tijd om je opdracht goed uit te werken; een beetje moeite vooraf scheelt eindeloos corrigeren achteraf. - Vraag om feedback
Weet je niet zeker of je prompt goed is? Vraag het gewoon aan de AI! Je kunt ChatGPT bijvoorbeeld vragen: “Hoe kan ik mijn vraag duidelijker maken?” of “Mis je nog informatie om goed te kunnen antwoorden?” Dan komt de AI zelf met suggesties om je prompt te verbeteren. - Combineer en experimenteer
Specificiteit loont. Wees niet bang om verschillende elementen te combineren. Probeer eens twee rollen tegelijk, of een ongewone toon voor een verrassend effect. Hoe unieker en preciezer je prompt, hoe unieker en waardevoller het antwoord. - Gebruik bronnen en data
Heb je bedrijfsspecifieke info, cijfers of tekstfragmenten die relevant zijn? Voeg ze vooral toe als input. Een AI die jouw eigen materiaal kan gebruiken, geeft veel gerichtere antwoorden. Je kunt zelfs klantfeedback of interne notities invoeren om de output nog meer op maat te maken.
De RECIPE-methode in actie
Lezen is handig, maar soms is het nóg fijner om gewoon even mee te kijken. In de video hieronder leg ik stap voor stap uit hoe je de RECIPE-methode toepast. Je ziet precies hoe je van een slappe prompt naar een krachtige opdracht gaat, inclusief voorbeelden en praktische tips die je direct kunt gebruiken.
De Prompt Chef: Gratis AI-assistent voor betere prompts
Alle theorie mooi en wel, maar soms wil je gewoon dat iemand even meekijkt of je prompt goed is, toch? Daarom heb ik een eigen AI-hulpje gebouwd: de Prompt Chef.
Prompt Chef helpt je om de RECIPE-methode in de praktijk te brengen. Je voert jouw (ruwe) prompt in, en de chef analyseert direct of alle zes de onderdelen erin zitten. Mist er iets? Dan krijg je suggesties om dat onderdeel toe te voegen. Heeft je prompt een stukje extra aandacht nodig? Dan geeft de Prompt Chef je ook nog een aantal praktische tips die je direct kan toepassen.
Misschien wel de mooiste functie van de Prompt Chef is dat deze tool je prompt meteen herschrijft naar een sterkere versie. Je ziet je originele input als het ware transformeren in een krachtigere prompt volgens de RECIPE-methode, inclusief plekken waar je zelf nog specifieke details kunt invullen.
De tool is gratis te gebruiken. Je vindt de Prompt Chef via deze link (zorg wel dat je bent ingelogd bij ChatGPT in je browser). Liever mobiel? Scan dan de QR-code, dan kun je ook op je telefoon aan de slag.
Het gebruik is eenvoudig: open de Prompt Chef, plak je bestaande prompt in het invulveld en druk op Enter. De assistent gaat direct voor je aan de slag. Eerst krijg je feedback: welke elementen uit RECIPE zijn nog niet (voldoende) aanwezig? Daarna presenteert hij een verbeterde prompt waarin al die elementen wél goed verwerkt zijn. Jij hoeft die alleen nog te kopiëren en in ChatGPT (of een andere AI-tool) te plakken. En voilà, klaar is Kees!
Jouw menukaart voor AI-antwoorden
Het leuke van de RECIPE-methode is dat je eindeloos kunt combineren. Wil je dat AI antwoordt als een doorgewinterde marketingexpert, of liever als een nieuwsgierige onderzoeker? Kies je voor een luchtige, informele schrijfstijl of juist een feitelijke, educatieve aanpak? En moet de toon vriendelijk en laagdrempelig zijn, of overtuigend en autoritair? Door te mixen en matchen ontstaat er een soort creatieve menukaart waarmee je jouw prompt precies kunt afstemmen op het resultaat dat je zoekt. Hieronder vind je een overzicht dat je als inspiratie kunt gebruiken: een handig spiekbriefje om jouw ideale combinatie te kiezen.
Slimmere AI begint bij jouw prompt
Een AI-model zoals ChatGPT is van zichzelf niet echt “slim” of origineel, het rekent gewoon uit welk woord het waarschijnlijkst volgt. Maar jij kunt zo’n model wél slim laten lijken door de juiste instructies te geven. Met een doordachte prompt neem jij als het ware de touwtjes in handen.
De RECIPE-methode geeft je een gestructureerde manier om die prompt op te bouwen. Je vertelt de AI precies welke rol hij heeft, wat voor antwoord je verwacht, in welke context, met welke input, volgens welke instructies en voorbeelden. Doe je dat, dan zul je zien dat de AI-uitkomst vele malen beter aansluit bij wat je zoekt.
En het mooiste is dat je dat niet eens allemaal zelf hoeft te onthouden. Met de Prompt Chef heb je altijd een gratis assistent bij de hand die je helpt om jouw prompt te finetunen. Zo haal je nog makkelijker het maximale uit AI.
Ben je klaar om AI slimmer in te zetten, maar zoek je nog houvast? Neem contact met ons op! We sparren graag met je mee.
Bo Pennings AI specialist
Aanbevolen berichten
Bo AI specialist
5 AI-toepassingen die elk mkb-bedrijf nu al kan gebruiken
Bo AI specialist
Hoe AI waarde toevoegt aan je bedrijf
Bo AI specialist
AI voor beginners: 5 simpele tools die je vandaag al kunt proberen
Bo AI specialist
